Devlet Memurları Kitap Yazıp Telif Geliri Elde Edebilir Mi?
Devlet memurlarının eser yazıp telif ücreti alıp alamayacağı sıkça sorulan bir konu. Aşağıda, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu çerçevesinde özet yer alıyor.
657 Sayılı Kanun’da Ticaret ve Kazanç Getirici Faaliyet Yasağı
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 28. maddesinde, memurların ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamayacakları hükme bağlanmıştır. Ancak bu madde, kitap yazarak telif geliri almayı yasaklamamaktadır. [Memurlar.net Kaynak]
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Kapsamı
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, kitap gibi eserleri “eser” statüsünde tanır ve eser sahiplerine telif hakkı tanır. Bu kapsamda memurlar, eserlerinin yayınından elde ettikleri telif gelirini yasal olarak alabilirler. [Memurlar.net Kaynak]
Devlet Personel Başkanlığı Görüşü
1996 tarihli Devlet Personel Başkanlığı görüşünde, memurların gizli bilgi içermemek koşuluyla eser çıkarabileceği ve telif ücreti alabileceği; bu faaliyetin 657 sayılı Kanun’un ticaret yasağı kapsamına girmediği belirtilmiştir. [Memurlar.net Kaynak]
Resmi Soru ve Cevap
Soru (Devlet Personel Başkanlığı’na):
Bir kamu kuruluşunda müfettiş olarak görev yaptığınızı, kitap yazıp yazamayacağınız ve telif ücreti alıp alamayacağınız hususlarında görüş talep eden ilgi dilekçe incelenmiştir.
Cevap:
Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 28. maddesinde; “Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç).” hükmü yer almaktadır.
Ticaret sicili Nizamnamesinin 14. maddesinde; “Türk Ticaret Kanununun 12. maddesinde tarif edilen ticarethane veya fabrikalar ile 13. maddesinde tarif edilen ticari şekilde işletilen diğer müesseseler ticari işletmedir. Bir gelir sağlamayı hedef tutmayan veya devamlı olmayan faaliyetlerle Türk Ticaret Kanununun 17. maddesinde tarif edilen esnaf faaliyeti sınırlarını aşmayan faaliyetler ticari işletme sayılmaz.” denilmektedir.
6762 sayılı Türk Ticaret Kanununda; “Bir ticari işletmeyi, kısmen dahi olsa, kendi adına işleten kimseye tacir deneceği; ister gezici ister sabit olsun; iktisadi faaliyeti nakdi sermayesinden ziyade bedeni çalışmasına dayanan ve kazancı ancak geçimini sağlamaya yetecek derecede az olan sanat ve ticaret sahipleri tacir değil ‘esnaf’ sayılacağı” hükme bağlanmıştır.
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 1. maddesinde; “Bu Kanunun amacı, fikir ve sanat eserlerini meydana getiren eser sahipleri ile bu eserleri icra eden veya yorumlayan icracı sanatçıların, seslerin ilk tespitini yapan fonogram yapımcıları ile filmlerin ilk tespitini gerçekleştiren yapımcıların ve radyo-televizyon kuruluşlarının ürünleri üzerindeki manevi ve mali haklarını belirlemek, korumak, bu ürünlerden yararlanma şartlarını düzenlemek, öngörülen esas ve usullere aykırı yararlanma halinde yaptırımları tespit etmektir.” 18. maddesinde ise; “Bir eserin yapımcısı veya yayımcısı, ancak eserin sahibi ile yapacağı sözleşmeye göre mali hakları kullanabilir.” hükmü yer almaktadır.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar çerçevesinde; gizli bilgileri bulundurmamak koşuluyla, Devlet memurunun 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında her türlü eser çıkarabileceği, ve bu tür faaliyetlerin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28. maddesine aykırılık teşkil etmeyeceği değerlendirilmektedir.
